MELTEM GÜNEŞ/ANKARA- Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı ekipleri, kaçak kazılar ve yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan eserlerin izini sürmeye devam ediyor. Bakanlık uzmanları, dünya çapındaki müzeleri, galerileri, müzayede evlerini, doğrudan satış işlemlerini ve diğer kaynakları düzenli olarak tarayarak, kaçırılan kültür varlıklarını tespit ediyor. Yürütülen titiz çalışmalar sonucunda 2018’den itibaren 8 bin 967 eserin Türkiye’ye iadesi sağlandı. 2002’den bu yana Türkiye’ye iadesi sağlanan eserlerin sayısı ise 13 bin 282’yi buluyor.
Marcus da gelecek
Bu yıl içerisinde iadesi beklenen eserler arasında ABD’den Marcus Aurelius heykeli var. ABD’nin Ohio eyaletindeki Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen bronz heykelin, 1960’lı yıllarda Burdur’da yer alan Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarıldığı anlaşıldı.
Mısır ilk sırada
Anadolu tarihine ait eserler yurda dönerken, Türkiye’ye yasa dışı yollarla getirilen ve başka bir ülkeye ait olduğu tespit edilen eserler için de titiz çalışmalar yürütülüyor. Bu eserlerin Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO’nun ilgili sözleşmesinin hükümleri gereğince ait olduğu ülkeye iadesi sağlanıyor.
Türkiye’de yakalanan ve başka ülkelere ait kültür varlıklarıyla ilgili olarak eğer Türkiye’de adli veya hukuki süreçler varsa öncelikle bu süreçlerin tamamlanması bekleniyor. Ardından ilgili ülkelerle iletişime geçilerek eserlerin iadeleri gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda da son 10 yılda Türkiye Mısır’a 156, Irak’a 87, İran’a 55, Çin’e iki, Kazakistan’a bir adet olmak üzere toplam 301 tarihi eserin iadesini sağladı.
ABD’li bir koleksiyonerde bulunan ve Burdur’daki Bubon Antik Kenti’nden kaçırıldığı saptanan Roma İmparatoru Lucius Verus’un bronz heykeli Türkiye’ye dönen eserler arasında. Antik Dönem bronz heykellerin birçoğunun eritilip günümüze kadar başka alanlarda kullanılmış olması, bu heykele ayrı bir önem kazandırıyor.
Yasal süreçten önce diyalog
Yasa dışılık tespiti yapılmış eserlerin yurda geri dönüşü için girişimler Kültür Bakanlığı koordinasyonunda, Dışişleri, Adalet ve İçişleri bakanlıkları aracılığıyla gerçekleştiriliyor. İade için öncelikle müzakere ve diyalog yöntemi tercih ediliyor. Sonuç alınamazsa kültür varlığı kaçakçılığına konu olmuş eserler için diplomatik ve hukuki girişimler devreye giriyor.
