Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Küresel İletişim Başkanı Ewan Watson, Suriye’de Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden bu yana mültecilerin ülkeye dönüşlerinin yavaş ancak emin adımlarla gerçekleştiğini, geri dönüş sayılarını sahadaki durumun belirleyeceğini söyledi.
Suriye ve Türkiye’nin aralarında olduğu bazı ülkelere bir süre önce ziyaretler gerçekleştiren Watson, Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin ardından yaşananlara ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Watson, 8 Aralık 2024’te Esed rejiminin devrilmesi sonucu karışık bir durumun yaşandığına dikkati çekerek, ülkede gerçek umut duygusunun olduğunu söyledi.
“İnsanlar, yavaş yavaş evlerine dönüyor. Suriye içinde de daha fazla hareket var. İnsanlar, ilk kez bir bölgeden diğerine seyahat edebiliyor.” diyen Watson, yeni bir fırsat ve umudun olmasına rağmen insani krizin devam ettiğini vurguladı.
Watson, “14 yıllık savaştan sonra ülke çok kötü etkilendi, birçok ev ve altyapı yıkıldı yani aslında ülkenin toparlanması daha başlangıç ??ve yapılması gereken çok şey var. Şu anda insanlar, insani bir krizin ortasında hayatta kalmak için mücadele ediyor.” şeklinde konuştu.
Rejimin devrilmesinin ardından mültecilerin ülkeye dönüşünün sürdüğünü belirten Watson, bu konuyu yakından takip ettiklerinin altını çizdi.
Watson, şöyle devam etti:
“Esed rejiminin düşmesinden bu yana komşu ülkelerden 250 bin civarında mülteci Suriye’ye geri döndü. Suriye’de birçok insan ülke içinde yerinden edildi ve bunlardan yaklaşık 600 bini evlerine geri dönmeye başladı. Sadece birkaç ay içinde çok fazla insan dönüyor. Bu insanlar, geri döndüklerinde zor bir durumla karşı karşıya kalıyor çünkü belki evleri yıkılmış oluyor. İş bulmak zor ancak tabii ki birçok insan geri dönmek için can atıyor. İnsanlar, yavaş yavaş geri dönüyor. Suriye’de işlerin nasıl yürüdüğünü görmek için bekleyen ve geri dönen insanlardan mesajlar alan, durumu arkadaşlarına ve diğer mültecilere anlatan birçok kişi var. İnsanlar, şu anda yavaş yavaş ancak emin adımlarla geri dönüyor.”
Ülkeye geri dönüşlerin nasıl olacağının bir dizi faktöre bağlı bulunduğunu söyleyen Watson, insanların somut desteğe ihtiyaç duyduklarını ve BMMYK’nin şu anda bunu sağladığını dile getirdi.
“Ülkeye geri dönmeye ve hayatlarını yeniden kurmaya karar veren çok sayıda insan görüyoruz”
Watson, “(Geri dönüşleri etkileyecek) Diğer faktörler arasında insanların hayatlarını gerçekten yeniden inşa edip edemeyecekleri, iş imkanının olup olmadığı ve güvende olup olmayacakları yer alıyor. Eğer Suriye’deki herkes artık güvendeyse o zaman daha fazla insan geri dönmeye devam edecektir. Tam olarak kaç kişinin geri döneceğini tahmin etmek zor. Bunu sahadaki durum belirleyecek. Ülkeye geri dönmeye ve hayatlarını yeniden kurmaya karar veren çok sayıda insan görüyoruz. Onlar ve ülkenin iyileşmek için desteğe ihtiyacı var.” ifadelerini kullandı.
Suriye’de hala insani krizin sürdüğünü ve ülkeye sürekli insani yardımların gelmesi gerektiğini vurgulayan Watson, bağışçılara BMMYK gibi insani yardım kuruluşlarını finanse etmeyi sürdürmeleri çağrısında bulundu.
Watson, insanların geri döndüklerinde hayatlarını sürdürebilmeleri için ihtiyaç duydukları desteğe sahip bulunduklarından emin olmalarının ilk zamanlar için çok önem taşıdığına dikkati çekti.
Suriye’deki insanlar için barınak, battaniye, yiyecek ve suya erişim gibi ihtiyaçların karşılanmasının oldukça önemli olduğunu vurgulayan Watson, bunların tedarikinin ve sürdürülebilir olmasının önemine işaret etti.
Watson, Suriye’nin daha uzun vadeli iyileşmesi ile temel ihtiyaçların karşılanmasının eşit derecede önemli olduğunu belirterek, bunun geri dönüşlerin sürdürülebilir olmasına katkı sağlayacağını dile getirdi.
“Suriye için çok şey yapılması gerekiyor”
Suriye ziyareti sırasındaki gözlemlerini aktaran Watson, şunları söyledi:
“Sınırda 3 yaşındaki çocuğunu kucağında taşıyan bir babayla tanıştım ve o adamın gözlerinde çok fazla umut vardı. Bize daha önce Suriye’de önceki rejimin baskısının bir parçası olarak hapishanede yattığını söyledi. Şimdi tamamen yeni bir ülkeye geri dönüyor ve inanılmaz bir yeniden inşa etme isteği var. O baba ve geri dönen diğer birçok kişide enerji, kararlılık, dayanıklılık ve Suriye için, yeni bir sayfa için yeniden başlama isteği var. Bu umudun sahada gerçeklikle karşılaşması gerekiyor çünkü umut, Suriye’nin yeniden inşa etmek için ihtiyaç duyduğu yardımı almadığı ve somut olduğu duygusunun bulunmadığı takdirde sonsuza kadar sürmez. Bu durum, yeni iş imkanlarının oluşturulması ve muhtemelen yaptırımların kaldırılması anlamına geliyor ki daha fazla insan geri dönmeye teşvik edilsin çünkü koşullar onlar için uygun olacak.
Çok şey yapılması gerekiyor. Bağışçıların şimdi bu fırsatı görmesi ve desteğini artırması önemli.”
