İşçi, memur gibi ücretle çalışanların kazançları Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesindeki oranlar üzerinden vergilendiriliyor. Vergi tarifesi her yıl yeniden değerleme oranında artırılıyor. Cumhurbaşkanının, yeniden değerleme oranı ile artırılan tutarı yüzde 50’sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkisi bulunuyor.
2023 yılında kazançların 70 bin TL’ye kadarlık kısmına yüzde 15, 70.000 TL -150.000 TL arasındaki kısmına yüzde 20, 150.000 TL-550.000 TL arasındaki kısmına yüzde 27, 550.000 TL– 1.900.000 TL arasındaki kısmına yüzde 35, 1.900.000 TL’yi aşan kısmına da yüzde 40 oranında vergi uygulanıyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, yeniden değerleme oranı gelecek yıl için yüzde 58.46 olarak uygulanacak. Buna göre gelir vergisi dilimleri 2024 yılında şöyle olacak:
110.000 TL’ye kadar kazançlarda yüzde 15, 110.000 TL – 230.000 TL arası kazançlarda yüzde 20, 230.000 TL – 870.000 TL arası kazançlarda yüzde 27, 870.000 TL – 3.000.000 TL arası kazançlarda yüzde 35, 3.000.000 TL üzeri kazançlarda yüzde 40.
Kanuna göre Cumhurbaşkanı’nın yeniden değerleme oranı ile belirlenen tutarı yüzde 50’sine kadar artırma veya indirme yetkisi bulunuyor. Cumhurbaşkanı artırma yetkisini kullanırsa ilk vergi dilimi 165 bin liraya, ikinci vergi dilimi 340 bin liraya, üçüncü vergi dilimi de 1 milyon 300 bin liraya çıkacak. İlk vergi diliminin artması, çalışanların yüzde 20 vergi dilimine daha geç girmesi ve ellerine geçen net ücretin daha geç azalması anlamına geliyor.
Örneğin 2023 yılında ocak ayında net ücreti 20 bin lira olan bir işçi bu ücreti sadece üç ay alabildi. Söz konusu işçinin net ücreti nisan ayında 19.065 TL’ye, mayıs ayından itibaren ise 18.891 TL’ye düştü. Ağustos ayından itibaren ise yüzde 27 vergi dilimine girdiği için net ücreti bu aydan itibaren 18.369 TL’ye geriledi.
Şayet 2023 yılında 70.000 TL olan ilk vergi dilimi yüzde 50 artırılmış olsaydı, aynı işçi mayıs ayına kadar 20.000 TL net ücret almaya devam edecekti. Yüzde 27 gelir vergisi dilimine ise ağustos ayı yerine kasım ayında girecekti. Böylece daha az vergi ödeyecekti.
Yeniden değerleme oranı yurtiçi üretici fiyat endeksine (Yİ-ÜFE) göre hesaplanıyor. Vatandaşı esas etkileyen tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ise bazı yıllar istisna olmak üzere genel olarak Yİ-ÜFE’den daha fazla artıyor. Gelir vergisi tarifesi de Yİ-ÜFE’ye endeksli yeniden değerleme oranında artırıldığı için vergi tarifesindeki artış tüketici enflasyonunun altında kalıyor. Bu da daha çok vergi ödenmesi sonucunu doğuruyor.
Şayet ilk vergi dilimi 2002 yılındaki gibi asgari ücretin 17 katı seviyesinde olsaydı, 2023 yılında ilk vergi dilimi 70.000 TL yerine 170.000 TL olacaktı. Bu durumda ise örneğimizdeki işçi ocak ayında 20.000 TL olan net ücreti ağustos ayına kadar almaya devam edecekti. İkinci vergi dilimine eylül ayında girecek ve yılı yüzde 20 vergi dilimi ile tamamlayacaktı.
Vergi dilimi işçi ve işveren sendikalarının en önemli gündem maddelerinden birini oluşturuyor. Beş yıllık aradan sonra ilk kez geçen ay yapılan işçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Üçlü Danışma Kurulu’nun birinci gündem maddesi de vergi idi. TÜRK – İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ve Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Başkanı Özgür Burak Akkol geçen yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ortak mektup yazarak ilk vergi diliminin asgari ücretin en az 12 katına çıkartılması ve buna ayrıca işçilere düzenli olarak ödenmekte olan yol, yakacak yardımı ve fazla mesai ödemelerinin eklenmesini talep etti.
